Cơ chế này xuất hiện lần đầu tiên vào khoảng những năm 1880 trong một mẫu đồng hồ bỏ túi và bắt đầu hiện hữu ở đồng hồ đeo tay vào năm 1923, tiên phong bởi một nhà sản xuất không hề xa lạ: Patek Philippe - một chiếc đồng hồ bấm giờ Chronograph Split-Seconds 30mm với mặt số tráng men. Tuy nhiên, hầu hết bộ máy bên trong được sản xuất dưới dạng ébauches* bởi các nhà sản xuất như Valjoux hoặc Venus vào giữa thế kỷ 20.

*Một từ vay mượn của tiếng Pháp. Ngành chế tạo đồng hồ đã chiếm dụng thuật ngữ ébauche để chỉ một bộ máy đồng hồ không hoàn chỉnh hoặc chưa được lắp ráp và các thành phần liên quan của nó. 

Tìm hiểu về cơ chế Split-Seconds trong những mẫu đồng hồ cổ

Bộ máy của hãng Venus có lẽ là cơ chế tách giây phổ biến nhất được tạo ra. Bạn có thể dễ dàng nhìn thấy hai ngạnh riêng biệt ở hai bên của bánh xe trung tâm trong bộ máy - đây là hai hàm của một cái kẹp, chúng ta sẽ nói về nó ngay sau đây. Các bộ máy đồng hồ Venus được đặt mua và sử dụng trong chế tạo đồng hồ bởi các thương hiệu như Breitling hoặc Record Watch Co., chủ yếu trong thập niên 40 và 50, do việc sản xuất các bộ máy này đã dừng lại ngay sau đó. 

Venus Calibre 185

Nói chung, yếu tố góp phần khiến cho một chiếc đồng Chronograph trở nên thú vị chính là đòi hỏi sự tương tác. Phần lớn các biến chứng xuất hiện trong đồng hồ cơ, bất kể chúng có bao nhiêu phức tạp thì cũng đều là bị động - Moon Phase, các biến thể Calendar, thậm chí là Tourbillon, không phải là các chức năng có thể được kích hoạt bất cứ khi nào bạn cảm thấy thích. Tuy nhiên, Split-Seconds lại khác. Sự tương tác giữa chủ sở hữu và chiếc đồng hồ trên cổ tay vô tình mang lại nhiều điều ý nghĩa. Thỉnh thoảng chiếc đồng hồ bấm giờ Split-Seconds của bạn sẽ làm được điều gì đó nhiều hơn một công cụ đếm thời gian. 

Đồng hồ Patek Philippe Ref.5370 Split-Seconds Chronograph

Có ai còn hoang mang về lợi ích mà Split-Seconds Chronograph mang lại không? Chúng ta lấy một ví dụ về tính thực dụng của nó nhé: Chẳng hạn bạn đang muốn nướng một miếng beefsteak theo một tiêu chuẩn cụ thể. Tiêu chuẩn này yêu cầu mỗi bên miếng thịt bò phải được nướng chính xác trong 40 giây. Trong suốt thời gian đó, bạn vừa nướng thịt vừa phải theo dõi xem một nồi mì pasta được nấu trong bao lâu là đủ. Và thế là sự xuất hiện của một chiếc đồng hồ bấm giờ Split-Seconds trở nên thật lý tưởng. Có lẽ bạn sẽ đoán những gì bạn cần làm qua những điều chúng ta đã nhắc đến bên trên có đúng không?

Venus Calibre 179 và 185

Có một vài thành viên khác nhau trong gia đình Chronograph Split-Seconds do Venus sản xuất. Phiên bản cơ bản nhất là Venus 179, đi kèm với bộ đếm 30 hoặc 45 phút, trong khi Venus 185 đi kèm với bộ đếm giờ bổ sung. Theo tài liệu sưu tập của Luxshopping, phần lớn các bộ máy Venus được Breitling đưa vào một số sản phẩm - 762, 764, 766, 783 và 791 - được gọi chung là Duograph. Chúng được bọc trong vỏ bằng vàng hoặc thép 36mm hoặc 38mm.

Đồng hồ Breitling Duograph Ref. 762

Trong khi hầu hết các bộ máy đều được lắp đặt nguyên vẹn mà ít khi bị thay đổi, Breitling đã tích hợp một cải tiến thú vị trong một số mẫu đồng hồ. Thay vì có một bộ đẩy bổ sung kéo dài từ núm điều chỉnh (tương tự như với các cơ chế split-seconds truyền thống), Breitling đã tích hợp bộ đẩy vào núm điều chỉnh - về bản chất cho phép toàn bộ núm điều chỉnh hoạt động như một bộ đẩy, cũng như cho phép thiết lập thời gian như những mẫu đồng hồ cơ thông thường.

Lưu ý dòng chữ "Pat." đề cập đến "Patent" - bằng sáng chế trong Breitling Ref. 783

Có mẫu đồng hồ nào khác tích hợp kiểu núm điều chỉnh thế này không? Có chứ! Chẳng hạn như bạn có thể tìm thấy nó trong một số phiên bản đầu tiên của Patek 1436.

Đồng hồ Patek Philippe Ref. 1463 

Hiện tại chúng ta đã điểm qua Venus 179 và 185, điều gì sẽ chờ đợi tiếp theo?

Venus Calibre 189 và 190 - những bộ máy đồng hồ cổ điển phức tạp nhất

Nếu bạn là một người đam mê sưu tập những tuyệt tác đồng hồ đỉnh cao từ các hãng sản xuất huyền thoại, hoặc đơn giản bạn là người thích tìm tòi và nghiên cứu về sự phức tạp của đồng hồ cơ cao cấp, có lẽ sẽ có nhiều người không lạ lẫm gì với với Patek 5004 - mẫu đồng hồ tuyệt đỉnh với sự kết hợp của các tính năng đẳng cấp: cơ chế Split-Seconds, Perpetual Calendar (lịch vạn niên) và Moon Phase. Được ra mắt vào năm 1996, Patek 5004 về cơ bản là một kiệt tác rất khó sở hữu và hét một mức giá không hề khiêm tốn bởi vì chỉ có khoảng 12 chiếc đồng hồ được sản xuất mỗi năm. Và không chỉ dừng lại ở đó, Patek 5024 tiếp tục trở thành kế thừa đáng tự hào của 5004, chính thức ra mắt công chúng tại Baselworld vào năm 2012 với mức giá $317.500.

Đồng hồ Patek Philippe 5004P cổ điển

Nhưng trở lại thập niên 40 của thế kỷ 20, Venus đã tạo ra hai hai bộ máy chuyển động, mà theo tài liệu Luxshopping thu thập, chúng vẫn là hình ảnh thu nhỏ của các biến chứng cổ điển - Venus 189 và 190. Venus 189 về cơ bản là hiện thân của Venus 185 nhưng có thêm một con trỏ ngày vào lúc 12 giờ, và Venus 190 thì có sự kết hợp Moonphase trên đỉnh Venus 189.

Venus Calibre 190

Patek 5004 được bổ sung tính năng Perpetual Calendar (lịch vạn niên) tại vị trí 12 giờ và Moon Phase (pha Mặt Trăng) ở vị trí 6 giờ. Nguồn sức mạnh cung cấp cho các tính năng này đến từ Venus Calibre với các biến chứng bổ sung được phát triển dựa trên cơ sở tương tự lúc bấy giờ. Tuy không hẳn là hoàn hảo, nhưng hãy tưởng tượng mức độ phức tạp tuyệt đối mà Venus 190 mang đến cho một chiếc đồng hồ cơ cổ được sản xuất vào giữa thế kỷ 20. Và hiển nhiên, không thể thiếu nhân vật chính ngày hôm nay của chúng ta - Split-Seconds là một sự góp mặt vô cùng cầu kỳ và cũng là yếu tố quan trọng khiến Patek 5004 trở thành một kiệt tác của thời gian. Phải thừa nhận rằng nó không thể đuổi kịp Moon Phase hay Calendar (đặc biệt là không thể so với lịch vĩnh cửu) nhưng Split-Seconds vẫn là một thành viên tuyệt vời của đại gia đình Complication.

Bên cạnh đó, trong khi hầu hết các bộ máy chuyển động này được tạo ra trong thập niên 40 và 50 của thế kỷ 20, có vẻ như có ai đó đã phát hiện ra bộ đệm của các bộ máy NOS Venus Split-Seconds vào khoảng những năm 90. Điều này đã khiến một vài nhà sản xuất khác nhau, bao gồm Girard-Perregaux, Ulysse Nardin, Panerai và Parmigiani, sản xuất một loạt các phiên bản đồng hồ rất nhỏ dựa trên các bộ calibre được phát hiện.

Valjoux Split-Seconds Calibre

Để khám phá những cỗ máy tách giây Valjoux, chúng ta cùng đến với một gương mặt đại diện tiêu biểu - Valjoux 55 VBR. Và đương nhiên, ở đây chúng ta sẽ phân tích sâu hơn một chút về Valjoux 55 VBR cổ, đơn thuần là vì có một vài biến thể cùng tên nhưng lại tồn tại khá nhiều điểm khác biệt. Chẳng hạn, Valjoux 55 VBR được tìm thấy trong Rolex 4113 hơi khác so với Universal và khác xa so với Eberhard Rattrapante. Tóm lại, cùng là một bộ máy nhưng mỗi chiếc đồng hồ đến từ các thương hiệu khác nhau sẽ có chức năng hơi khác nhau.

Phiên bản cơ bản nhất có thể được tìm thấy trong những chiếc đồng hồ split-seconds của các thương hiệu như Leonidas hoặc Minerva.

Valjoux 55 VBR

Trái ngược với các bộ calibre của Venus, Valjoux 55 VBR cơ bản là một máy đơn âm, với núm bấm trung tâm điều khiển start/stop của Chronograph và nút bấm ở vị trí 2 giờ kiểm soát chức năng Split-Seconds. Trên thực tế, chúng là một phiên bản đảo ngược của Calibers Venus . Hai hàm kẹp cho bánh xe trung tâm cũng được thiết kế khá khác nhau, với column wheel hoàn toàn có thể nhìn thấy (không giống như các bộ máy của Venus). Những bộ máy này có kích thước lớn hơn đáng kể so với Venus, trung bình khoảng 39mm (trong khi chỉ khoảng 31mm đối với Venus). Kết quả là hầu hết các bộ vỏ bọc bên ngoài những bộ máy Valjoux 55 VBR này có kích thước từ 40mm trở lên. 

KHÁM PHÁ ĐÔI NÉT VỀ ROLEX REF.4113

Trở lại với chuyên mục lan man ngoài lề mà Luxshopping đã gợi đến ở phần đầu bài, chúng ta cùng tìm kiếm cho câu hỏi: điều gì đã làm nên sự đặc biệt của Rolex 4113 nhé? Trước tiên, câu hỏi được đặt ra ở đây là vì sao Luxshopping lại nhắc đến Rolex 4113 trong chuyên mục về Valjoux Split-Second? Vâng, có lẽ bạn đã đoán đúng rồi. Rolex Ref.4113 là một thành viên nổi trội và có địa vị, hơn thế nữa, nó còn là chiếc đồng hồ được nhắc đến nhiều nhất và cũng đắt nhất trong đại gia đình Valjoux 55 VBR (trong khi ở đại gia tộc Split-Seconds thì chiếc đồng hồ đắt nhất từng được bán là Patek Philippe 1436, được bán tại Phillips năm 2015 với hơn 3,3 triệu CHF ≈ 73 tỷ VNĐ).

Tất cả những chiếc đồng hồ này có điểm gì chung? Bên cạnh việc sở hữu những bộ máy cực kỳ chất lượng, được đúc bằng kim loại quý và khảm đá tinh tế, chúng còn ghi điểm tuyệt đối bởi tính năng bên trong, bao gồm Split-Seconds mà chúng ta đề cập ngày hôm nay. Và đương nhiên, giá cả của chúng cũng là một vấn đề đáng để quan tâm. Không thể phủ nhận, đây đều là những khoản đầu tư không hề khiêm tốn chút nào. Tuy nhiên, giá trị của sự đẳng cấp chẳng bao giờ là rẻ cả. 

Tuy nhiên, theo một cách khách quan, thực tế là chúng không nhất thiết phải đặt trong những bộ vỏ làm bằng kim loại quý. Điều này khiến chúng chiếm thêm một khoản chi phí không cần thiết lắm (đối với những người dành nhiều đam mê cho tính năng hơn là vẻ bề ngoài của đồng hồ). Không giống các biến chứng khác như Moon Phase hoặc Calendar, đồng hồ Chronograph sẽ trở nên hữu dụng khi chúng có một sự tương tác nhất định và được dùng trong các trường hợp cần thiết. Trong số các Grand Complication, chỉ có một trường hợp đặc biệt đòi hỏi sự tương tác qua việc sử dụng hằng ngày chính là Split-Seconds. Đó là lý do vì sao nhiều chiếc đồng hồ Split-Seconds cổ được thiết kế với mục đích ưu tiên cho chức năng - đua ngựa, đua xe, hàng không, v.v… - có nghĩa là người dùng sẽ thực sự đeo chúng và sử dụng tại trường đua, lái trực thăng đêm hay đại loại như thế. Đó là nguyên nhân vì sao rất nhiều đồng hồ Chronograph cổ được đúc bằng thép mà không phải bằng kim loại quý mềm hơn.

Sau tất cả . . .

Đồng hồ bấm giờ tách giây (Chronograph Split-Seconds) cổ là một trong số những chiếc đồng hồ Chronograph rất hiếm ngoài thị trường. Mặc dù chúng tôi không thể thu thập được con số chính xác của các bộ máy Valjoux 55 VBR hoặc Venus 185 từng được sản xuất, nhưng chắc chắn mức độ phổ biến của nó không thể đánh đồng với Valjoux 22 hoặc 72 ngày nay. Điều này khiến chúng trở nên quý hiếm và đắt giá. 

So sánh với các mẫu đồng hồ Split-Seconds hiện đại, kỳ thực lại phát sinh một vài vấn đề khá mâu thuẫn về hai từ “đắt giá” này. Chẳng hạn như một số chiếc đồng hồ bấm giờ split-seconds cổ lại có mức giá gần bằng, thậm chí là thấp hơn so với các phiên bản hiện đại, trong khi sự phức tạp bên trong những chiếc đồng hồ cổ hầu như cao hơn so với những mẫu hiện đại có sẵn trên thị trường ngày nay.

Đồng hồ Montblanc 1858 Split-Seconds Chronograph hiện đại (với mức giá hơn $30.000)

Nhưng đó không hẳn là một điều xấu. Ở một quan điểm nào đó, điều này có thể nói lên giá trị của Split-Seconds đã được bảo toàn theo thời gian. Đâu đó trong thế giới đồng hồ rộng lớn và đa dạng, vẫn có một tính năng vừa thực dụng, vừa thú vị mà vừa góp phần nâng cao giá trị tồn tại của một chiếc đồng hồ. Nếu bạn có thể không ngần ngại khi chi một khoản tiền hơn $12.000 cho một chiếc đồng hồ “in-house”, vậy tại sao lại không thể cân nhắc đến những chiếc đồng hồ Chronograph Split-Second này hay thậm chí là những mẫu đồng hồ cổ hơn nữa?  

Có lẽ Luxshopping sẽ cùng bạn tìm ra vài câu trả lời lý tưởng cho đề tài này vào một bài thảo luận khác. 

Luxury Shopping