Các bạn biết đó, lâu nay chúng ta hay nghe về cụm từ lịch vạn niên, vậy lịch vạn niên bản chất là lịch gì, nó có gì khác với lịch bình thường mà mỗi chúng ta thường biết. Bài viết sau đây chúng tôi xin được nhắc ngắn gọn một cách sơ lược về lịch vạn niên năm 2018

Lịch vạn niên hay còn gọi là Hoàng Lịch Thông thư; Hiệp kỷ lịch; Hiệp kỷ biện phương thư, Vạn bảo toàn thư, Tuyển trạch nhật, Ngọc hạp...

Lịch vạn niên là một loại lịch mà được phục vụ nhiều năm, nó được biên soạn theo chu kỳ năm tháng ngày giờ hàng can hàng chi. Cứ 60 năm quay lại một vòng, lịch vạn niên dựa theo thuyết âm dương ngũ hành sinh khắc chế hoá lẫn nhau, phối hợp cùng thập can, thập nhị chi, bát quái, cửu cung và nhiều cơ sở lý luận khác nhau thuộc kỹ thuật cổ đại Phương Đông như Nhị Thập bát tú, Thập nhị trực, 12 cung hoàng đạo, hắc đạo v.v… để tính ngày giờ tốt xấu.

Cuốn lịch vạn niên phổ biến nhất nước ta dưới triều Nguyễn là cuốn Ngọc hạp thông thư. Gọi là thông dụng, vì nó được nằm tản mác những tủ sách của những Nhà nho và còn sót lại, chúng tôi tìm được những bản viết tay, quyển thì rách đuôi, quyển thì mất đầu, quyển thì bị xé giữa, mặc dù viết tay, sưu tầm được ở các địa phương cách xa nhau nhưng đặc trưng là nội dung vẫn hợp nhất.

Có thể nhắc tới Ngọc hạp thông thư là cuốn sách gối đầu giường của các cụ nhà Nho nước ta thời trước: Động đến việc gì lớn hay nhỏ trong sản xuất nông nghiệp, chăn nuôi, chài lưới, săn bắn, trong nghi lễ tế tự, đàm phán, trong mọi mặt sinh hoạt gia đình, họ hàng, xóm làng các cụ đều mở lịch ra chọn ngày lành, hạn chế giờ dữ.

Trước năm 1945 ở nước ta cũng lưu hành 1 số sách khác như Vạn bảo toàn thư, Đổng công tuyển trạch nhật, Chư gia tuyển trạch nhật được in ấn ở Trung Quốc đưa sang. Hay cuốn Tăng bổ tuyển trạch thông thư quảng ngọc hạp ký được in ở Việt Nam dưới các triều vua nhà Nguyễn. Hầu hết những cuốn trên đều cùng nội dung lịch Vạn niên, nhưng pha trộn thêm nhiều tà thuyết, trong đó có những tà thuyết đã bị bác bỏ từ thời vua Khang Hy triều nhà Thanh.

Dưới triều Nguyễn (1802 – 1945) có Khâm định Vạn niên thư (triều Gia Long, Minh Mệnh, Thiệu Trị, Tự Đức) và Đại Nam Hiệp kỷ lịch (từ triều Thành Thái (1900) trở về sau. Đó là các cuốn lịch mang tính pháp định, do toà Khâm thiên giám soạn, đệ trình nhà Vua và do nhà Vua ban cho thần dân hàng năm. Ngọc hạp thông thư tức cuốn lịch Vạn niên chúng tôi nói đến ở đây cũng do Khâm thiên giám ban hành, cũng có chung cơ sở lý luận thuộc thiên văn học cổ đại nhưng không là Khâm định Vạn niên thư.

Lịch vạn niên sử dụng để chọn ngày tốt, ngày xấu còn phải dựa vào một loạt “thần sát” của thuật chiêm tinh cổ đại.

Lịch vạn niên cũng khác với Lịch Vạn sự của từng năm, nhất là các cuốn gọi là “Lịch Vạn sự” lưu hành trên thị trường nước ta trong các năm mới đây.

Nói một cách ngắn gọn là để xử sự đúng đắn trước một thực trạng xã hội: Tục chọn thì giờ vốn thuộc phong tục cổ truyền vậy điều gì nên theo, điều gì nên bỏ cho phù hợp với hoàn cảnh thời đại bây giờ, đâu là ranh giới giữa: “tôn trọng tự do tín ngưỡng” và “bài trừ mê tín dị đoan” theo đúng chủ trương của Đảng và Chính phủ?

Lịch vạn niên chẳng những là 1 cuốn lịch thường ngày, mà nó còn giúp ta xem được ngày xấu, ngày tốt, giờ tốt xấu. Có thể nói rằng, cuốn lịch vạn niên là 1 cuốn sổ tay gối đầu giường mà mỗi người dân phương Đông chúng ta rất hay sử dụng, đặc biệt là các thày tu, những đạo giáo.

Có thể hiện nay xã hội phát triển, nhưng chúng tôi có thể chắc chắn với cả nhà một điều rằng, lịch vạn niên năm 2018 vẫn là một vật, 1 thứ, 1 tri thức gì đó mà chúng ta không thể bỏ được.

Bên trên, chỉ là một số tin tức nhỏ nhoi về xuất xứ, lịch sử của cuốn lịch vạn niên, bạn còn muốn phân tích thêm, muốn biết rõ hơn về lịch vạn niên, hay bất cứ thông tin tri thức gì liên quan, bạn có thể xem thêm tại https://xemvanmenh.net/