Dân gian xưa có câu “Tâm an định thì trí sáng tỏ”. Thật vậy, phương pháp ngồi thiền không chỉ giúp rèn luyện tính kiên nhẫn, khả năng tập trung mà còn giúp tĩnh tâm, xua tan bớt những điều muộn phiền trong lòng. Do đó, thực hiện ngồi thiền mỗi ngày là hoạt động rất được khuyến khích. Tuy nhiên, để phát huy tác dụng tối đa của bộ môn này, bạn cần nắm bắt được tư thế ngồi thiền đúng cách . Bài viết bên dưới sẽ giúp bạn giải đáp mọi thắc mắc liên quan đến những nguyên tắc khi ngồi thiền. Cùng đọc ngay. 

Ngồi thiền là gì? Hiểu đúng về khái niệm ngồi thiền

Từ xưa đến nay, ngồi thiền được biết đến là phương pháp giúp tâm chúng ta dần đi vào trạng thái tĩnh lặng, loại bỏ những luồng suy nghĩ lộn xộn - nhân tố chính khiến cho các tình trạng lo âu và căng thẳng cực độ xảy ra. Hay nói cách khác, ngồi thiền là quản trị tâm của mình, đưa tâm của bản thân trở về sự an yên và an định. 

Tác dụng của ngồi thiền đó là giúp cải thiện sức khỏe về mặt tinh thần một cách rất hiệu quả. Hầu như mọi lo lắng, phiền não hay stress sẽ được giải tỏa sau khoảng thời gian ngồi thiền. Ngoài ra, phương pháp này cũng giúp tăng khả năng sáng tạo, tập trung và tưởng tượng, giúp đầu óc được mở mang. Thông qua đó, bạn sẽ có được nhiều sáng kiến mới mẻ trong học tập và công việc. Từ đó, hiệu suất học hành hoặc công việc sẽ được nâng cao thấy rõ. 

Ngồi thiền là phương pháp được khuyến khích để giúp giải tỏa căng thẳng, áp lực trong cuộc sống (Nguồn: Internet)

Nguyên tắc thực hiện tư thế ngồi thiền chuẩn

Để phát huy tối đa những công dụng mà phương pháp ngồi thiền mang lại, bạn cần lưu ý ghi nhớ một số nguyên tắc ngồi thiền đúng cách tại nhà như sau:

1. Điều chỉnh tư thế ngồi

Điều quan trọng đầu tiên mà bạn cần ghi nhớ khi tập ngồi thiền đúng cách đó là điều chỉnh tư thế ngồi. Bạn có thể tùy ý lựa chọn vị trí ngồi thiền mà bạn yêu thích nhưng cần đảm bảo không gian xung quanh được tĩnh lặng và tạo cho bạn cảm giác thoải mái. Bạn có thể lựa chọn ngồi thiền trên gối, đệm, ghế hoặc khăn tay… Nhưng để có tư thế ngồi chuẩn nhất thì ngồi trên 1 mặt phẳng là sự lựa chọn tốt nhất.

Việc điều chỉnh tư thế ngồi thiền đúng cách sẽ giúp bạn dễ dàng đi sâu vào thế giới thiền. Đồng thời, điều này cũng giúp đảm bảo các bộ phận như cột sống lưng, vai, cổ không bị ảnh hưởng trong suốt quá trình thiền. 

Ngồi thiền đúng cách tại nhà đó là bạn cần điều chỉnh phần lưng, cổ và vai sao cho cùng nằm trên một đường thẳng với cột sống. Ngoài ra, phần đùi và bắp chân cần tạo với nhau một góc 90 độ, trong đó, từ mắt cá chân lên đầu gối phải để thẳng. Hai tay đặt nhẹ lên đùi hoặc trên đầu gối. Lưu ý nhỏ ở đây là bạn hãy thoải mái, thả lỏng hai tay và toàn thân. 

2. Giữ thẳng cột sống

Như đã đề cập, ngồi thiền đúng cách cần chú ý giữ thẳng phần cột sống. Để làm được điều này, bạn có thể tham khảo cách thực hiện như bên dưới:

• Đầu tiên, bạn nhẹ nhàng nâng cao từ từ cả cơ thể để kéo dài phần cột sống. 
• Hít thật sâu, mở rộng ngực.
• Cảm nhận nguồn năng lượng len lỏi từ gốc cột sống và thoát ra ngoài qua phần đỉnh đầu.
• Điều chỉnh nhịp thở nhẹ nhàng nhưng vẫn cố gắng giữ cho cột sống luôn thẳng.

Thỉnh thoảng, trong quá trình ngồi thiền, nếu bạn cảm thấy cột sống của mình chưa được thẳng thì bạn nên chủ động điều chỉnh cơ thể, giữ thẳng cột sống để có tư thế ngồi thiền đúng cách. Điều này giúp hạn chế tối đa các tình trạng như vẹo cột sống lưng, gai cột sống,....xảy ra khi thực hiện ngồi thiền tại nhà. 

Giữ thẳng cột sống trong suốt thời gian ngồi thiền (Nguồn: Internet)

3. Thả lỏng tay, vai và cằm

Thả lỏng tay, vai và cằm cũng là một trong những bước cần lưu ý khi tập ngồi thiền đúng cách tại nhà. 

• Đối với hai tay, bạn nên nhẹ nhàng đặt tay lên phần đùi sao cho lòng bàn tay hướng xuống dưới. Theo một số nghiên cứu về thiền, việc để lòng bàn tay theo chiều đi xuống như vậy sẽ giúp bạn cảm thấy dễ chịu, tập trung và giải phóng dòng năng lượng trong cơ thể tốt hơn. Ngoài ra, bạn cũng có thể áp dụng cách để bàn tay phải lên trên bàn tay trái. Lúc này, hai ngón cái sẽ chạm nhẹ vào nhau. Sau đó, bạn đặt tay lên đùi và để lòng bàn tay hướng lên. Cách này sẽ giúp cơ thể tạo ra nhiều năng lượng và nhiệt cho cơ thể. 
• Phần vai được gọi là chuẩn trong tư thế ngồi thiền đúng cách khi được thả lỏng tối đa và rũ xuống nhưng vẫn đảm bảo cột sống vẫn được giữ thẳng. Việc để vai được thư giãn như vậy sẽ giúp tim hoạt động tốt và phần lưng trở nên cứng cáp, khỏe mạnh hơn. Lưu ý nhỏ ở đây là bạn cũng nên thường xuyên để ý và điều chỉnh độ cao hai bên vai bằng nhau, tránh tình trạng một bên cao, một bên thấp. 
• Để phát huy tác dụng tối đa của phương pháp ngồi thiền, phần cằm cũng cần được giữ trong tình trạng thoải mái và tự nhiên nhất. Bạn hãy cố gắng thả lỏng cơ mặt, để phần cằm rớt nhẹ, không dùng sức gồng ở phần đầu và cổ. Trên thực tế, nếu bạn tì ép cằm chặt vào cơ thể và căng cơ mặt thì sẽ dễ dẫn đến tình trạng khó thở, hơi thở không sâu, bị đứt quãng trong suốt quá trình thiền. 

Thả lỏng phần tay, vai và cằm để thiền đúng cách (Nguồn: Internet)

4. Khép hờ mắt

Tư thế ngồi thiền đúng cách cũng bao gồm bước khép hờ mắt. Hãy giữ cho phần mí mắt, mắt và khuôn mặt nhẹ nhàng và thư giãn bằng cách khép nhẹ mắt. Điều này không chỉ giúp bạn cảm thấy thoải mái mà còn giúp tăng khả năng tập trung, tránh bị xao nhãng bởi các nhân tố bên ngoài khi đang trong quá trình thiền. 

Bên cạnh đó, bạn cũng có thể lựa chọn mở mắt, nhìn vào một điểm cố định trên sàn nhà khi đang thiền trong trường hợp không quen nhắm mắt lúc cần tập trung. Nếu thực hiện cách thức này, bạn nên lưu ý đảo mắt sau một khoảng thời gian nhất định để giữ cho tinh thần luôn tỉnh táo và tránh tình trạng căng cơ mặt. 

Kinh nghiệm ở đây là bạn nên lựa chọn một trong hai hình thức nhắm hoặc mở mắt trước khi bắt đầu thiền. Không nên áp dụng cả hai vì bạn sẽ dễ bị mất phương hướng và điều này có thể gây ảnh hưởng đến hiệu quả của phương pháp ngồi thiền. 

Ngồi thiền thoạt đầu khi nghe, ai cũng sẽ nghĩ nó khá dễ dàng để thực hiện, nhưng thực chất đây là một bài tập khá khó nhằn và đòi hỏi sự kiên nhẫn và tập trung cực kỳ cao. Do đó trước khi tìm hiểu ngồi thiền có tác dụng gì, Cali sẽ hướng dẫn bạn cách ngồi thiền chuẩn mang lại hiệu quả cao nhé!

Những lưu ý cần nhớ khi ngồi thiền

• Lựa chọn không gian thiền

Không gian để ngồi thiền đóng vai trò khá quan trọng trong việc quyết định quá trình thiền định của bạn có thành công hay không. Do đó trước khi bắt đầu, hãy tìm một không gian thật sự yên tĩnh. Tiếp đó là tắt hết tất cả các thiết bị di động, TV hay máy tính, đảm bảo không có gì có thể làm phiền bạn trong quá trình thiền.

• Đặt thời gian

Thời gian cũng là một yếu tố khá quan trọng. Nếu như bạn là một người mới hoàn toàn trong việc thiền định thì hãy đặt ra mục tiêu thời gian hợp lý. Không đặt thời gian quá dài vì như vậy khó thể gây chán nản cho bạn, và cũng không đặt thời gian qua ngắn để còn đảm bảo được hiệu quả mang lại. Thời gian lý tưởng cho người mới bắt đầu là khoảng 5 đến 10 phút.

Đặt thời gian ngồi thiền lý tưởng

• Tập trung vào sự thoải mái của cơ thể

Bạn cần xác định tư thế ngồi thiền mà bạn cảm thấy thoải mái nhất. Không nhất thiết lúc nào cũng phải ngồi khoanh chân, thay vào đó bạn có thể ngồi trên ghế hay sàn nhà. miễn sao cơ thể bạn trong một trạng thái thả lỏng và thoải mái nhất.

• Tập trung vào hơi thở

Cố gắng hít sâu và từ từ thở ra trong quá trình ngồi thiền. Đặc biệt chú ý đến cảm giác của mỗi hơi thở của bạn.

• Tập trung vào suy nghĩ của bạn

Khi bắt đầu thiền, điều khó khăn nhất mà hầu hết mọi người gặp phải chính là tiềm thức và suy nghĩ của bạn thường lang thang vào những suy nghĩ miên man khác. Vì vậy, cách giải quyết hiệu quả nhất chính là hướng suy nghĩ vào một việc khác, đó chính là hơi thở của bạn. Ở đây không có nghĩa là bạn phải phân tích hay điều chỉnh hơi thở mình như thế nào mà thay vào đó hãy tập trung vào việc hít vào và thở ra, dồn sự tập trung vào hơi thở ở đầu cửa mũi. Cố gắng khiến sự tập trung vào nhịp thở trở thành thói quen, khi ấy bạn sẽ dễ dàng chinh phục bài tập ngồi thiền ở thời gian lâu hơn.

Vấn đề đặt ra đầu tiên khi đến với thiền là ngồi thiền để làm gì và ngồi thiền thế nào mới đúng cách

Lưu ý: Trước khi bắt đầu tập thiền nói riêng hay bất kỳ bài tập nào nói chung thì bạn nên có sự trao đổi với bác sĩ hay chuyên gia sức khỏe để có chế độ tập luyện phù hợp với tình trạng sức khỏe của mình.

Hướng dẫn 3 tư thế ngồi thiền cơ bản, dễ thực hiện

Trên thực tế, có khá nhiều tư thế ngồi thiền đúng cách dễ thực hiện ngay tại nhà cho bạn thoải mái lựa chọn. Tùy vào sở thích cũng như để tạo sự mới mẻ cho hoạt động ngồi thiền mỗi ngày, bạn nên linh hoạt lựa chọn một trong 3 tư thế thiền cơ bản được mô tả như bên dưới:

Phần tử Liên Hoa - The Quarter Lotus

Phần tử Liên Hoa là một trong các tư thế ngồi thiền phổ biến được rất nhiều người ưa chuộng áp dụng. Bởi cách thực hiện phương pháp thiền này khá đơn giản, không đòi hỏi quá nhiều tư thế phức tạp. Phần tử liên hoa phù hợp với những “tay mơ” mới tập ngồi thiền hay những người cao tuổi, xương đã không còn chắc khỏe và dẻo dai như trước áp dụng. 

Để ngồi thiền đúng cách tư thế Phần tử Liên Hoa, hai chân của bạn cần đan chéo vào nhau. Hai bàn chân thì nằm gọn ở dưới phần đùi hoặc đầu gối của chân đối diện. Hai tay thả lỏng, đặt nhẹ lên đầu gối. Bạn cần lưu ý giữ thẳng lưng trong suốt quá trình áp dụng tư thế thiền này. 

Tư thế ngồi thiền phần tử Liên Hoa (Nguồn: Internet)

Bán Liên Hoa - The Half Lotus

Tư thế ngồi thiền theo kiểu Bán Liên Hoa có độ khó nhỉnh hơn. Bởi đây là phương pháp thiền kết hợp giữa tư thế thiền đơn giản tử Liên Hoa và tư thế ngồi thiền phức tạp. Cụ thể, để ngồi thiền đúng cách Bán Liên Hoa này, một chân của bạn gác lên bắp đùi của chân đối diện. Về phần bàn chân thì bạn cần dựng thẳng đứng, có thể để ở tư thế nghỉ hoặc kẹp dưới bắp chân còn lại. Cái khó của tư thế này là bạn phải luôn thả lỏng cơ thể, tập trung giữ cơ thể luôn ở trạng thái thẳng đứng. Khi bạn đã làm được như vậy thì cho dù bước vào giai đoạn thiền sâu, bạn cũng không cần phải lo lắng chỉnh tư thế thiền của mình nữa. 

Tư thế Bán Liên Hoa đòi hỏi người luyện tập cần phải khởi động giãn cơ, đặc biệt là bộ phận cơ đùi, cơ háng, khớp cổ chân trước khi tiến hành ngồi thiền. Điều này sẽ giúp bạn không cảm thấy mỏi mệt lúc trong và sau khi hoàn thành “nhiệm vụ” của mình. 

Đối với những “lính mới”, khi tập luyện tư thế này thường sẽ có cảm giác đau mỏi cơ ở giai đoạn đầu. Tuy nhiên, nếu bạn cố gắng kiên trì và thực hiện tư thế ngồi thiền đúng cách, về lâu về dài, bạn sẽ cảm thấy khỏe khoắn hơn và cảm giác đau nhức cũng dần biến mất. 

Ngồi thiền đúng cách theo tư thế bán liên hoa (Nguồn: Internet)

Toàn Liên Hoa - The Full Lotus

Toàn Liên Hoa hay còn gọi là tư thế Toàn Kiết Già. Nếu chỉ mới nhìn sơ qua, bạn sẽ cảm thấy rằng tư thế này khá dễ để thực hiện. Trên thực tế thì hoàn toàn ngược lại. Toàn Liên Hoa đòi hỏi người ngồi thiền phải biết cách ngồi chuẩn xác, đúng kỹ thuật thì mới phát huy hết công dụng tối đa của phương pháp thiền này. 

Các bước ngồi thiền đúng cách theo tư thế Toàn Liên Hoa như sau:

• Đầu tiên, hai chân của bạn cần được khóa vào nhau. Điều này có nghĩa là bạn sẽ sử dụng hai bàn tay của mình nắm lấy bàn chân phải. Sau đó, từ từ đặt chân lên trên phía đùi trái sao cho phần gót chân càng ép sát bụng càng tốt. Lòng bàn chân hướng lên trời. 
• Tiếp theo, dùng hai bàn tay nắm lấy bàn chân trái, gấp lại, rồi đặt lên bên trên phần đùi phải. Kéo từ từ phần gót chân gần sát bụng. Bàn chân trái cũng ở tư thế hướng lên trời. 

Tư thế thiền đúng cách theo kiểu Toàn Liên Hoa (Nguồn: Internet)